Een slijmbeursontsteking in de heup

De term bursitis is afkomstig uit het Latijn en deels uit het Grieks en bestaat uit twee delen. Het woord bursa betekent beurs of zakje en verwijst in de anatomie naar een met vocht gevulde slijmbeurs die dient als stootkussen tussen botten, spieren, pezen of de huid. Het achtervoegsel -itis betekent ontsteking en komt oorspronkelijk uit het Grieks. Bursitis betekent dus een ontsteking van een slijmbeurs.

Aan de buitenkant van de heup liggen meerdere slijmbeurzen. Een slijmbeurs is een met vocht gevulde kussentje die wrijving verminderen tussen de spieren, pezen en het bot. De slijmbeurs die het vaakst voor klachten zorgt in de heup is de bursa trochanterica. Deze ligt tussen het uitstekende bot van het bovenbeen (de trochanter major) en de grote bilspieren. Als deze slijmbeurs geïrriteerd of ontstoken raakt, spreken we dus van een slijmbeursontsteking ofwel bursitis.

Toch blijkt in de praktijk dat de pijn aan de buitenzijde van de heup niet altijd alleen door een slijmbeursontsteking komt. Vaak spelen ook peesklachten of andere overbelastingsproblemen een rol. Daarom gebruiken specialisten steeds vaker de bredere term Greater Trochanteric Pain Syndrome (GTPS). Deze verzamelnaam verwijst naar verschillende oorzaken van heuppijn, zoals irritatie van de slijmbeurs, peesproblemen, een ‘klikkende heup’ (snapping hip) of een verkeerde stand van het bekken wat voor extra druk zorgt in de heup.

In een grote studie onder mensen van 50 jaar en ouder werd gekeken hoe vaak klachten aan de buitenkant van de heup voorkomen. Daaruit bleek dat ongeveer 15 procent van de vrouwen en 8,5 procent van de mannen te maken krijgt met dit soort heuppijn (Segal et al., 2007). Vaak krijgen mensen dan de diagnose slijmbeursontsteking, maar in veel gevallen blijkt dat niet te kloppen.

Uit onderzoek met echografie of MRI blijkt namelijk dat er maar in zo’n 1 op de 5 gevallen écht sprake is van een ontstoken slijmbeurs (Grimaldi et al., 2015). In de meeste gevallen komt de pijn juist door een peesprobleem van de bilspieren, ook wel tendinopathie genoemd. De term slijmbeursontsteking wordt dan onterecht gebruikt, en dat heeft gevolgen voor de behandeling, want een peesprobleem vraagt om een andere aanpak dan een ontsteking.

In Nederland wordt de diagnose “slijmbeursontsteking van de heup” naar schatting gesteld bij 1,8 van de 1000 patiënten per jaar (Nivel, 2016). Maar de werkelijke hoeveelheid echte slijmbeursontstekingen ligt waarschijnlijk eens stuk lager.

Het is belangrijk met zekerheid te weten of er sprake is van een slijmbeursontsteking. Mogelijk hebben de klachten dus een andere oorzaak. Dit maakt een groot verschil voor de behandeling, de verwachte hersteltijd en advies over welke activiteiten uit te voeren.

Bij een echte ontsteking van de slijmbeurs ligt de nadruk op het verminderen van de ontstekingsreactie. Dat betekent tijdelijk minder belasting, mogelijk koelen, eventueel het gebruik van ontstekingsremmende medicatie. In sommige gevallen kan een gerichte injectie met corticosteroïden uitkomst bieden. De klachten bij een slijmbeurs in de heup ontstaan vaak plotseling, zijn scherp en zitten precies op één plek die meestal gevoelig is bij druk, zoals bij liggen op de zij. Wanneer er geen onderliggende reden is, herstelt een slijmbeursontsteking meestal binnen een paar weken.

Bij een peesblessure, ook wel tendinopathie genoemd, is de aanpak juist heel anders. Dan is er geen sprake van ontsteking, maar van verminderde kwaliteit of overbelasting van de pees. Dit gaat dan vaak om de gluteus medius of minimus. In dat geval draait de behandeling om het geleidelijk opbouwen van belasting, gerichte spierversterking.  Hoewel injecties met corticosteroïden bij heuppijn regelmatig worden toegepast, zijn ze bij peesklachten geen verstandige eerste keuze. Ze kunnen de kwaliteit van het peesweefsel op de lange termijn verslechteren en het natuurlijke herstel juist vertragen. Oefentherapie werkt hier wel, vooral als die zich richt op gecontroleerde en excentrische spierbelasting rondom de heup. Maar dit is geen snelle oplossing. Oefentherapie zal voor een langere tijd moeten worden gedaan om effect te krijgen. Maar dit is wel de meest duurzame oplossing voor deze klachten.

Een verkeerde diagnose kan dus snel leiden tot een verkeerde aanpak. Wie onterecht de term slijmbeursontsteking gebruikt zonder naar de belasting van de pezen te kijken, behandelt alleen de symptomen en niet de oorzaak. Daardoor kunnen de klachten vaker terugkomen.

Hoewel lichamelijk onderzoek vaak al veel informatie oplevert, zijn de uitkomsten bij heuppijn niet altijd duidelijk of objectief. Pijn bij druk op de zijkant van de heup, liggen op de pijnlijke zijde of het uitlokken van de herkenbare pijn bij het lichamelijk onderzoek kan zowel voorkomen bij een slijmbeursontsteking als bij een peesprobleem. Bij Fysio Fitaal in Tilburg combineren we daarom het onderzoek met echografie, om zo een vollediger beeld te krijgen van wat er aan de hand is.

Echografie blijkt van grote waarde bij klachten aan de buitenkant van de heup. Het maakt het mogelijk om vocht in de slijmbeurs zichtbaar te maken, maar ook verdikkingen, kalk, scheurtjes of een verminderde kwaliteit van de pezen op te sporen. Bovendien kunnen we met dynamisch onderzoek kijken of bepaalde bewegingen daadwerkelijk pijn uitlokken.

Uit een studie (Kandemir et al., 2021) blijkt dat echografie een hoge nauwkeurigheid heeft bij het opsporen van slijmbeursontstekingen. Het is een veilig en toegankelijk hulpmiddel om tot een juiste diagnose te komen.

Wanneer er daadwerkelijk sprake is van een bursitis en een injectie met ontstekingsremmers wordt overwogen, kan echografie ook hier van toegevoegde waarde zijn. Door de injectie onder echogeleiding toe te dienen, heeft het medicijn een veel lokalere werking. Dat vergroot het effect van de behandeling en voorkomt schade aan omliggend weefsel. Mocht jouw huisarts een injectie willen laten zetten, dan kunnen we dit bij Fysio Fitaal in Tilburg samen uitvoeren met onze echografisten, zodat je verzekerd bent van een veilige en doelgerichte aanpak.

De slijmbeursontsteking is echt is ingeburgerd in ons zorglandschap. Maar heuppijn is vaak complexer dan we denken. In de meeste gevallen is er sprake van een secundaire bursitis óf een gluteale tendinopathie zonder enige ontsteking van de slijmbeurs.

De gevolgen hiervan zijn onnodig en vervelend. Een verkeerde behandeling, frustratie bij de persoon maar ook zorgverlener. En in sommige gevallen echt onnodig lang klachten. Een goede anamnese, gericht lichamelijk onderzoek in combinatie met beeldvorming zoals echografie zijn essentieel om dit te voorkomen.

Een correcte differentiaaldiagnose tussen bursitis en tendinopathie zorgt niet alleen voor effectievere therapie, maar ook voor meer begrip en een duurzamer resultaat!