Spierblessures
Spierrupturen, vaak aangeduid als spierscheuren of in sommige gevallen als zweepslag, behoren tot de meest voorkomende acute sportblessures. Ze ontstaan door een plotselinge en krachtige belasting, waarbij de spiervezels de spanning niet kunnen weerstaan en (gedeeltelijk) scheuren. Denk hierbij aan voetbal, rugby of atletiek. Dit kan verschillend van een lichte verrekking tot een volledige ruptuur met flinke gevolgen.
Door de jaren heen zijn verschillende systemen ontwikkeld om spierblessures te categoriseren. Het traditionele driegradensysteem bood lange tijd een eenvoudige, bruikbare indeling van spierletsel. Maar door de vooruitgang in beeldvormende technieken zoals MRI en echografie, is gebleken dat spierblessures veel complexer zijn dan oorspronkelijk gedacht. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwere uitgebreide systemen die een meer gedetailleerde en waardevolle beoordeling van spierblessures mogelijk maken. Zeker met oog op het veilig weer kunnen terugkeren naar sport.
Oorzaak
Een spierblessure ontstaat wanneer een spier onder te grote spanning komt te staan en de trekkracht van de spiervezels te groot is. Dit gebeurt vaak bij explosieve bewegingen zoals sprinten, springen of plotseling afremmen, waarbij de spier plotseling en krachtig moet samentrekken of onder hoge spanning wordt uitgerekt. De combinatie van kracht en rek kan schade veroorzaken in de spiervezels of zelfs leiden tot een volledige scheuring.
Een van de belangrijkste oorzaken van spierscheuren is overmatige excentrische belasting. Dit houdt in dat een spier kracht moet leveren terwijl hij tegelijkertijd verlengt, zoals bij het remmen van een beweging of bij het opvangen van een sprong. Omdat excentrische contracties hogere krachten genereren dan concentrische contracties, zijn spieren tijdens deze fase extra kwetsbaar voor blessures.
Daarnaast kunnen spierrupturen ontstaan door een explosieve contractie onder hoge spanning. Wanneer een spier plotseling en maximaal moet aanspannen, zoals bij een sprintstart of een krachtige trap tegen een bal, ontstaat er een hoge interne spanning in de spiervezels.
Een andere veelvoorkomende blessuremechanisme is de combinatie van rek en contractie. Dit treedt op wanneer een spier tegelijkertijd wordt geactiveerd en opgerekt, wat vaak voorkomt bij bi-articulaire spieren. Dit zijn spieren die over twee gewrichten lopen en daardoor meerdere bewegingskrachten tegelijk moeten opvangen. Voorbeelden hiervan zijn de hamstrings, de gastrocnemius in de kuit en de rectus femoris in de quadriceps. Omdat deze spieren spanning ondervinden van beide gewrichten, zijn ze vatbaarder voor blessures. Wanneer bijvoorbeeld de hamstrings tijdens het sprinten de knie moeten buigen terwijl de heup gestrekt wordt, ondervinden ze een dubbele belasting, waardoor de kans op schade toeneemt onder grote belasting.
Veel voorkomende Spierblessures
Trochanter major pijnsyndroom
De trochanter major is een uitstekend botstuk aan de buitenzijde van het bovenbeen
MTSS-syndroom
Het mediaal tibiaal syndroom (MTSS) is een blessure die pijn veroorzaakt aan de binnenzijde van…
Risicofactoren
- Eerdere spierblessures → verhoogd risico door littekenweefsel en verminderde elasticiteit.
- Spiervermoeidheid → verminderde schokabsorptie en tragere reactietijd.
- Slechte neuromusculaire controle→ vertraagde of verkeerde activatie van spieren.
- Onvoldoende warming-up → spieren zijn minder goed voorbereid op belasting.
- Externe factoren → lastige ondergrond of ongunstige weersomstandigheden.
“De kans op een nieuwe spierruptuur is aanzienlijk groter wanneer een spier eerder geblesseerd is geweest”
Gradaties spierblessures
Deze traditionele classificatie biedt een algemene richtlijn voor het beoordelen van spierblessures, maar houdt geen rekening met de exacte locatie of specifieke aard van het letsel. Met de vooruitgang in medische beeldvormingstechnieken, zoals MRI en echografie, zijn modernere classificatiesystemen ontwikkeld die een gedetailleerder inzicht geven in spierblessures.
British Athletics Muscle Injury Classification
Dit systeem introduceert een indeling in vijf graden, met aanvullende specificaties over de locatie en aard van het letsel:
- Graad 0: Geen structurele schade zichtbaar, maar de patiënt ervaart wel klachten.
- Graad 1: Kleine schade zonder significante vezelscheuring.
- Graad 2: Matige schade met duidelijke schade aan spiervezels.
- Graad 3: Grote schade met uitgebreide vezelscheuring.
- Graad 4: Volledige ruptuur van de spier of de spier-peesovergang.
Elke graad wordt verder gespecificeerd met een suffix (‘a’, ‘b’ of ‘c’) om de locatie van de schade aan te duiden:
- ‘a’: Myofasciale blessure (betrokkenheid van de spierfascie).
- ‘b’: Musculo-tendineuze blessure (betrokkenheid van de overgang tussen spier en pees).
- ‘c’: Intratendineuze blessure (betrokkenheid van de pees zelf).
Deze classificatie biedt een nauwkeuriger beeld van de blessure, wat helpt bij het voorspellen van de hersteltijd en het bepalen van de meest effectieve behandelingsstrategie. Dit is belangrijk omdat een scheur die doorloopt in de pees vaak een langzamer herstel en hogere herhalingskans heeft vergeleken met een oppervlakkige scheur in het myofasciale gedeelte.
Verschillende types spierblessures
Spierblessures komen veel voor bij explosieve bewegingen en abrupte belasting. Vooral bi-articulaire spieren, zoals de hamstrings, rectus femoris en gastrocnemius, lopen een verhoogd risico omdat ze over twee gewrichten lopen en meerdere krachten tegelijk moeten opvangen.
De hamstrings (biceps femoris, semitendinosus en semimembranosus) zijn kwetsbaar bij sprinten en plotselinge versnellingen. Blessures ontstaan vaak door een excentrische contractie, waarbij de spier wordt verlengd terwijl hij kracht levert. Symptomen zijn een plotselinge scherpe pijn, zwelling en krachtverlies bij kniebuiging. Revalidatie richt zich op progressieve excentrische training, zoals Nordic hamstring curls, om herhaling te voorkomen.
De rectus femoris, de enige bi-articulaire spier van de quadriceps en raakt vaak geblesseerd bij krachtige trapbewegingen of tijdens een sprint. Er is vaak sprake van een herkenbare pijn aan de voorzijde van het bovenbeen en beperking in kracht.
De gastrocnemius in de kuit is gevoelig voor een spierruptuur, vooral in de mediale kop, bij explosieve afzet of plotselinge enkelbuiging, wat leidt tot de bekende ‘zweepslag’. Symptomen zijn een scherpe pijn, zwelling en moeite met tenenstand.
Ook de adductoren in de lies en de diepe kuitspier soleus komen vaker voor. Liesblessures komen voor bij snelle zijwaartse bewegingen en leiden tot pijn en beperkte mobiliteit, terwijl de soleus vaak overbelast raakt bij langdurig hardlopen en een meer diepe kuitpijn veroorzaakt.
Het is niet zozeer de omvang maar de locatie van de schade die bepalend is
Spierscheuren kunnen op verschillende niveaus optreden, variërend van mild tot ernstig, afhankelijk van de locatie van de schade. Myofasciale blessures bevinden zich in de spierbuik en het omliggende bindweefsel (fascie). Deze zijn vaak oppervlakkig en leiden tot lokale pijn en spierspanning zonder groot krachtverlies. Intramusculaire blessures ontstaan dieper in de spiervezels en veroorzaken scherpere pijn en bewegingsbeperkingen, maar de pees blijft intact. Myotendineuze blessures treden op in de overgang tussen spier en pees, een kwetsbare zone waar krachten worden overgedragen. Dit type scheur komt vaak voor bij explosieve bewegingen en leidt tot aanzienlijke krachtvermindering en functieverlies. Tendineuze blessures betreffen de pees zelf en zijn het ernstigst door de beperkte doorbloeding, wat het herstel bemoeilijkt.
Een bijzondere structuur binnen spieren is de aponeurose, of centrale pees, die als interne versteviging dient en een belangrijke rol speelt in krachtverdeling. Blessures aan de aponeurose kunnen lang aanhouden en beïnvloeden vaak de gehele spierfunctie. De locatie van de schade – in spierweefsel, pees of overgangsgebieden – bepaalt grotendeels de ernst van de blessure en de complexiteit van het herstelproces.
Een afspraak maken bij FysioFitaal
We werken vanuit meerdere locaties in Tilburg, altijd dichtbij voor professionele en toegankelijke fysiotherapie. Vul het contactformulier in en we nemen snel contact met je op. Samen werken we aan jouw herstel!
