Hernia klachten
Een hernia is een uitstulping van de tussenwervelschijf. Tussen twee wervels in bevindt zich een tussenwervelschijf ook wel discus genoemd. De tussenwervelschijf heeft aan de buitenkant een kraakbeenachtige ring met in het midden een zachte kern ook wel de nucleus genoemd. Deze kern heeft als functie om de dagelijkse schokbelasting te absorberen. Wanneer we ouder worden kan het volume van deze kern minder worden. Het lichaam kan dan minder goed deze schokbelasting weerstaan. De kraakbeenachtige ring wordt dan ook minder van kwaliteit. Hierdoor kan het zo zijn dat de kern naar buiten komt en druk geeft op een zenuw. Dit noemen we een hernia. De zenuw loopt vanuit de rug naar het been toe. Vandaar dat een hernia voor klachten in het been kan zorgen.
Oorzaak
Een hernia nucleus pulposus (HNP) ontstaat door schade aan de annulus fibrosus, de vezelige buitenring van de tussenwervelschijf. Deze ring omhult de zachte kern, de nucleus pulposus, en biedt stabiliteit en schokabsorptie aan de wervelkolom. Door slijtage, overbelasting of een combinatie van beide kunnen er scheurtjes in de annulus ontstaan. Wanneer de druk op de tussenwervelschijf toeneemt, bijvoorbeeld door tillen, verdraaiingen of langdurige verkeerde houding, kan de nucleus pulposus via deze scheurtjes naar buiten puilen. Dit uitpuilende weefsel kan vervolgens druk uitoefenen op nabijgelegen zenuwwortels of het ruggenmerg.
Deze zenuwcompressie veroorzaakt vaak pijn, tintelingen, gevoelloosheid of spierzwakte in het gebied dat door de betrokken zenuw wordt aangestuurd. Hoe ernstiger de beschadiging of hoe groter de uitpuiling, des te meer klachten kunnen optreden. Dit proces is een geleidelijke opeenstapeling van factoren zoals leeftijdsgerelateerde degeneratie, onvoldoende ondersteuning door omliggende spieren, en slechte doorbloeding, die het herstel van de annulus beperken. Hierdoor is de schijf vatbaarder voor structurele schade, wat kan leiden tot een HNP en de bijbehorende symptomen.
Veel voorkomende Hernia klachten
Risicofactoren hernia
- Een hernia komt het vaakst voor tussen de 35 en 44 jaar, wanneer tussenwervelschijven nog veel vocht en elasticiteit bevatten.
- Na het 45e levensjaar neemt de kans op een hernia af doordat de schijven stijver worden, wat ze minder gevoelig maakt voor schade.
- Hoewel factoren zoals houding en belasting vaak worden genoemd, is er geen sterk wetenschappelijk bewijs dat deze direct hernia’s veroorzaken.
- Roken vormt wel een belangrijke risicofactor, omdat het de doorbloeding en voeding van de tussenwervelschijven vermindert, wat leidt tot snellere degeneratie.
- Erfelijkheid speelt mogelijk een rol, maar deze invloed is minder duidelijk dan bij andere aandoeningen, zoals artrose.
Acute hernia
Een hernia kan plotseling lijken te ontstaan, maar in de meeste gevallen is er sprake van een proces dat al langer aan de gang is.
Wanneer we spreken over een acute hernia, verwijst dit meestal naar het plotseling optreden van hevige symptomen, vaak na een specifieke gebeurtenis zoals het tillen van een zwaar voorwerp, een verdraaiing van de rug of een ongecontroleerde beweging.
Bij een acute episode kan de druk op de tussenwervelschijf plotseling te hoog worden, waardoor de verzwakte annulus fibrosus scheurt en de nucleus pulposus uitpuilt. Deze uitpuiling kan direct druk uitoefenen op een zenuwwortel of het ruggenmerg, wat leidt tot scherpe pijn, uitstralende zenuwpijn (zoals ischias), spierzwakte of tintelingen in het been of de arm, afhankelijk van de locatie van de hernia.
Hoewel de symptomen plotseling kunnen optreden, is het belangrijk te begrijpen dat de hernia zelf vaak het resultaat is van een langdurig proces van afname van kwaliteit.
Deze combinatie van geleidelijke achteruitgang en een plotselinge trigger verklaart waarom een hernia zowel als een chronisch als een acuut probleem kan worden ervaren.
Anatomie van de wervellichamen en de tussenwervelschijf
De wervelkolom bestaat uit 24 wervels, verdeeld over de cervicale (nek), thoracale (borst) en lumbale (onderrug) wervelkolom. Elke wervel bestaat uit:
- Wervellichaam: Het dragende deel dat gewicht ondersteunt en via de tussenwervelschijf verbinding maakt met andere wervels.
- Wervelboog en wervelkanaal: Beschermen het ruggenmerg en de zenuwwortels die door het wervelkanaal lopen.
- Processus spinosi: Uitsteeksels waaraan spieren en ligamenten hechten voor stabiliteit en beweging.
Tussen elke twee wervellichamen ligt een tussenwervelschijf, die dient als een schokdemper maar maakt ook beweging mogelijk. De tussenwervelschijf bestaat uit twee belangrijke onderdelen:
- Nucleus Pulposus: De zachte, gelachtige kern in het midden van de schijf. Deze kern bevat veel water en zorgt voor de elasticiteit en dempende werking.
- Annulus Fibrosus: De vezelige buitenring van de schijf, opgebouwd uit verschillende lagen van stevig bindweefsel. Dit deel beschermt de nucleus en biedt structurele stabiliteit.
De tussenwervelschijf krijgt voedingsstoffen via diffusie vanuit omliggende bloedvaten, omdat ze zelf nauwelijks doorbloed is. Dit maakt de schijf gevoelig voor degeneratie maar ook een verminderd herstellend vermogen na schade.
Bij een hernia nucleus pulposi ontstaat schade aan de annulus fibrosus, meestal door degeneratie, langdurige belasting of een plotseling trauma. Hierdoor kan de nucleus pulposus uitpuilen of zelfs door de vezelring heen breken. Dit uitpuilende weefsel kan:
- Druk uitoefenen op een zenuwwortel: Dit gebeurt meestal in de nauwe ruimte van het wervelkanaal of bij de foramen (openingen waar zenuwen uittreden).
- Ontsteking veroorzaken: Het uitpuilende materiaal bevat stoffen die ontstekingsreacties kunnen opwekken, wat pijn en zwelling versterkt.
Hernia’s komen het vaakst voor in de lumbale (onderrug) en cervicale (nek) regio, waar de tussenwervelschijven het meest worden belast.
- Lumbale hernia (L4-L5, L5-S1): Veroorzaakt vaak ischias (uitstralende pijn in het been).
Welke klachten horen er bij een hernia?
Veelvoorkomende klachten zijn: pijn, tintelingen, doof gevoel van de huid of zelfs uitval van spieren. Een van de meest bekende symptomen is dat de pijn in het been op de voorgrond staat. Je hebt dus over het algemeen meer beenpijn dan rugpijn. Statistisch gezien hebben over het algemeen mannen vaker last van een hernia dan vrouwen. De gemiddelde leeftijd ligt tussen de 30 en 50 jaar.
De klachten kunnen verschillend ontstaan. Het kan zo zijn dat de pijn er inschiet tijdens wanneer je iets van de grond moet rapen. Het kan ook geleidelijk erger worden in een paar dagen. De meest voorkomende klacht is lage rugpijn met uitstraling naar het been toe. Bij een hernia is er vaak meer sprake van beenpijn dan lage rugpijn. De plaats waar de kern uitstulpt is bepalend voor waar het uitstraalt. Dit ligt dus aan het niveau van de uitstulping. Ieder zenuw heeft zijn eigen spier- en uitstralingsgebied. Wanneer de zenuw bekneld raakt door de uitstulping kan het de verzorging van een gebied verstoren. Naast pijn kan er sprake zijn van tintelingen of een doof gevoel van de huid. In sommige gevallen kan het zo zijn dat spieren niet meer goed aangestuurd kunnen worden hier spreken we dan van motorische uitval. De klachten nemen meestal toe bij hoesten, niezen of persen. Wanneer dit gebeurd is er sprake van een drukverhoging in de buik die weer de druk op de uitstulping vergroot. Lang staan of zitten is vaak niet prettig en het advies is dan ook om regelmatig van houding te wisselen.
Hoe lang duurt het herstel?
De prognose van een hernia is over het algemeen gunstig. Het uitstulpende deel van de tussenwervelschijf dat verantwoordelijk is voor de klachten wordt door het lichaam grotendeels weer geabsorbeerd. Hierdoor nemen de klachten geleidelijk af. De prognose voor de beenpijn is over het algemeen gunstiger. Rugklachten verdwijnen vaak in een later stadium. Een hernia duurt gemiddeld een aantal maanden, maar actief werken aan je herstel kan dit proces versnellen. Het is belangrijk om tijdens deze periode in beweging te blijven, omdat dit de genezing bevordert en de kans op langdurige klachten verkleint.
Wat kunnen wij voor je betekenen?
Het belangrijkste is dat je weet hoe je het beste met deze klachten kunt omgaan. Een goed begin is het halve werk. Informatie op internet is vaak achterhaald en zorgt onnodig voor paniek. Samen kijken we met gericht advies hoe je weer op een verantwoorde manier in beweging kunt blijven. Wanneer de rug minder goed beweegt kan manuele therapie een oplossing bieden om de bewegelijkheid in de rug weer te herstellen. Bewegen zorgt voor een pijndempend effect en houdt de spieren op conditie tijdens het herstel van een hernia. De juiste oefeningen zijn belangrijk om op een natuurlijke wijze te herstellen en een operatie te voorkomen. Meer dan 80% herstelt op een natuurlijke manier een operatie is dan niet noodzakelijk. Bij ernstige klachten met bijpassende symptomen is het alsnog mogelijk om operatief in te grijpen. Ook na een operatie na speelt fysiotherapie een belangrijke rol in het herstel.
Fabels bij een hernia
Bedrust is noodzakelijk bij rugpijn
Dit is een van de grootste misverstanden. Hoewel bedrust bij extreme pijn tijdelijk zeker verlichting kan bieden, is het op de lange termijn juist niet wenselijk om te veel stil te liggen. Rustig in beweging blijven zoals bij wandelen of andere lichte oefeningen helpen vaak om de pijn te dempen. Te lang bedrust kan leiden tot een afname van de belastbaarheid en een vertraagd herstel.
Bij iedereen met rugpijn moet een foto of MRI gemaakt worden
Het is niet nodig om bij iedere vorm van rugpijn een foto of een MRI te laten maken. In gevallen heeft rugpijn een aspecifieke oorzaak. Denk hierbij aan een overbelasting van de spieren. Beeldvormend onderzoek wordt alleen overwogen wanneer er tekenen zijn die duiden op specifieke aandoeningen. Een voorbeeld is uitval of significant krachtsverlies. Het maken van een foto of MRI zonder concrete aanwijzing kan juist leiden tot onnodige zorgen. Dit omdat afwijkingen vanaf een bepaalde leeftijd altijd te zien zijn en niet de reden hoeven te zijn voor de klachten.
Bij een hernia is een operatie altijd noodzakelijk
Een hernia, waarbij een tussenwervelschijf uitstulpt en op een zenuw drukt, kan hevige pijn en soms uitvalsverschijnselen veroorzaken. Toch is een operatie in de meeste gevallen niet nodig. Bij ongeveer 90% van de mensen verbeteren de klachten binnen enkele weken tot maanden door conservatieve behandeling, zoals fysiotherapie en pijnstilling. Alleen bij ernstige uitvalsverschijnselen, zoals verlies van controle over de blaas of darmen, of bij aanhoudende ernstige klachten die het dagelijks leven beperken, is een operatie noodzakelijk.
Na een hernia blijft mijn rug altijd een zwakke plek
Een hernia is erg vervelend en kan erg beperkend zijn voor allerlei dagelijkse handelingen, maar dit betekent niet dat je rug voor altijd kwetsbaar blijft. Met de juiste revalidatie herstellen mensen volledig na een hernia en kunnen hun dagelijkse activiteiten en zelfs sport hervatten. Het is belangrijk om een gezond bewegingspatroon aan te houden en te werken aan de stabiliteit en kracht van de rug om toekomstige klachten te beperken.
Wat kun je zelf doen?
Omdat een hernia serieuze pijn kan geven is vaak de automatische reactie om weinig te doen en vooral rust te pakken. Nu dit zeker belangrijk in de eerste 10 tot 14 dagen. Na deze fase is het juist van belang om niet stil te gaan zitten of liggen. Zorg vooral dat je regelmatig afwisselt van houding. Niet te lang zitten, staan of liggen. Begin met kleine stukjes te wandelen en bouw dit langzaam op. Mocht het nodig zijn kies een route waar je tussendoor even kan gaan zitten. Wanneer je thuis bent is het juist goed om ook even te gaan liggen. Door het liggen worden weer andere delen van de tussenwervelschijf belast dan met het zitten of staan. Maar zeker niet te lang of te vaak. Probeer niet te vaak voorover te buigen en pas op met tillen. Vraag aan je fysiotherapeut gepaste oefeningen en bouw dit op geleide van de pijn rustig op. Overleg indien nodig met je huisarts over de juiste pijnstillers of ontstekingsremmers.
Adviezen bij een hernia
- Zorg voor voldoende afwisseling in liggen, staan, zitten en wandelen
- Weet dat het overgrote deel van mensen met een hernia op een natuurlijke wijze hersteld. Raak niet onnodig in paniek en vertrouw op het herstelvermogen van je lichaam
- Pijnstilling kan enorm helpen om weer in beweging te komen(overleg met je huisarts)
- Kijk samen met je fysiotherapeut naar oefeningen die passen bij de herstelfase waarin je zit
- Hoe groter de hernia hoe sneller het herstel!
- De beenpijn vaak als gevolg van je hernia neemt vaak sneller af dan de rugpijn zelf
Om een grondiger begrip van herniaklachten en specifieke behandelingsopties te verkrijgen, bezoek onze gedetailleerde pagina over Hernia Nuclei Pulposi. Deze sectie biedt essentiële informatie voor iedereen die dieper in wil gaan op de symptomen, oorzaken, en behandelmethoden voor hernia, een cruciale bron voor effectieve pijnverlichting en herstel. Plaats deze verwijzing ideaal onder een relevante sectie zoals ‘Meer Over Herniaklachten’ of aan het einde van de algemene informatie, zodat lezers die meer willen weten, gemakkelijk toegang hebben.
Een afspraak maken bij FysioFitaal
We werken vanuit meerdere locaties in Tilburg, altijd dichtbij voor professionele en toegankelijke fysiotherapie. Vul het contactformulier in en we nemen snel contact met je op. Samen werken we aan jouw herstel!
