Mediale band knie(MCL)

Een blessure aan de mediale knieband ontstaat meestal door een kracht die de knie naar binnen duwt, waardoor de band te ver wordt opgerekt of gedeeltelijk of volledig scheurt. Dit kan het gevolg zijn van direct contact, zoals een tackle of botsing waarbij een tegenstander tegen de buitenkant van de knie stoot. Dergelijke blessures komen veel voor in contactsporten zoals voetbal en rugby, waar fysieke duels onvermijdelijk zijn.

Naast direct trauma kan een MCL-blessure ook ontstaan door een verkeerde beweging zonder externe impact. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een sporter plotseling van richting verandert terwijl de voet stevig op de grond blijft staan, waardoor er een extreme spanning op de knieband ontstaat. Dit type letsel komt vaak voor bij sporten zoals basketbal, tennis en skiën, waar draaibewegingen en abrupte stops een grote rol spelen.

Soms wordt de mediale knieband overbelast door een verkeerde of instabiele landing na een sprong. Dit kan ertoe leiden dat de knie te ver naar binnen beweegt en de band geforceerd wordt opgerekt. Ook langdurige overbelasting kan schade veroorzaken, vooral bij mensen met een verkeerde lichaamshouding of afwijkende stand van de benen. Wanneer de knieband gedurende langere tijd onder spanning staat, kan dit leiden tot verzwakking van het weefsel, waardoor de kans op een blessure toeneemt.

Sommige mensen lopen een groter risico op een blessure aan de mediale knieband dan anderen. Sporters in contactsporten zoals voetbal, rugby en basketbal hebben een verhoogd risico door botsingen en tackles. Skiërs worden vaak blootgesteld aan draaibewegingen, wat extra belasting op de knie geeft. Ook tennisspelers en andere atleten die snelle richtingsveranderingen maken, kunnen te maken krijgen met een MCL-blessure door de krachten die hierbij vrijkomen.

Vermoeidheid kan eveneens een risicofactor zijn, omdat spieren minder controle bieden over het gewricht, wat de knie kwetsbaarder maakt. Eerdere knieblessures verhogen het risico op nieuwe letsels, vooral als de revalidatie onvolledig is. Een voorste kruisbandblessure kan bijvoorbeeld leiden tot bijkomende MCL-schade, omdat de banden samenwerken om stabiliteit te behouden. 

Het mediale collaterale ligament (MCL) is een van de belangrijkste structuren die zorgen voor  stabiliteit in de knie tijdens sport. De mediale band bestaat uit oppervlakkige en diepe vezels, waarbij de oppervlakkige vezels met name fungeren als de primaire stabilisator tegen valgusstress en het diepe deel van de mediale band die bestaat uit het meniscotibale ligament en meniscotibale ligament een secundaire stabiliserende rol speelt. 

Superfisciale mediale band

De oppervlakkige MCL (sMCL) heeft één femorale en twee tibiale aanhechtingen. Het femorale aanhechtingspunt bevindt zich op de mediale epicondyle van het femur. De proximale tibiale aanhechting gaat naadloos over in de pees van de semimembranosus-spier, terwijl de distale tibiale aanhechting ligt op de posteromediale rand van het scheenbeen (tibia). Samen vormen deze aanhechtingen een stevig netwerk dat cruciaal is voor de stabiliteit van het gewricht.

Diepe mediale band

De diepe laag van de mediale band is opgebouwd uit twee specifieke ligamenten: het meniscofemorale ligament en het meniscotibiale ligament.

• Het meniscofemorale ligament heeft zijn oorsprong net onder de oppervlakkige MCL op het femur en loopt naar de mediale meniscus. Dit ligament ondersteunt de verbinding tussen de femur en de meniscus, wat belangrijk is voor gewrichtsstabiliteit.
• Het meniscotibiale ligament is korter en dikker. Het loopt van de mediale meniscus naar de distale rand van het gewrichtskraakbeen van het mediale tibiaplateau. Dit ligament helpt de meniscus stevig op zijn plaats te houden en speelt een sleutelrol in het handhaven van de mediale stabiliteit van de knie.

De ernst van een MCL-blessure varieert van een lichte verrekking tot een volledige scheuring. Bij een milde blessure is de band opgerekt maar niet gescheurd, wat leidt tot pijn aan de binnenzijde van de knie zonder ernstige instabiliteit. De zwelling is minimaal en de knie blijft grotendeels functioneel. Meestal herstelt de knie binnen enkele weken met fysiotherapie gericht op spierversterking en stabiliteit.

Bij een gedeeltelijke scheur zijn sommige vezels beschadigd, wat meer pijn en zwelling veroorzaakt. De stabiliteit van de knie is verminderd, vooral bij zijwaartse bewegingen. Draaien en springen kunnen pijnlijk zijn. In dit geval is een langere revalidatie nodig en wordt soms een kniebrace gebruikt om verdere schade te voorkomen.

Een volledige scheur van de mediale knieband leidt tot ernstige pijn en instabiliteit. De knie kan normale belasting niet meer opvangen. Vaak is er bijkomende schade aan de meniscus of kruisbanden. Als conservatieve behandeling onvoldoende stabiliteit herstelt, kan een operatie nodig zijn, gevolgd door intensieve revalidatie om de knie weer functioneel te maken.

Echografie is een snel en pijnloos diagnostisch hulpmiddel om de MCL te beoordelen. Het helpt de ernst van de blessure vast te stellen en biedt dynamisch inzicht in de mate van instabiliteit. Dit draagt bij aan een nauwkeurige diagnose en een gerichte behandelstrategie.

Het operatief herstellen van de distale MCL heeft als voordeel dat een snelle en veilige revalidatie kan worden gestart. Het voorkomt in de meeste gevallen blijvende valgus instabiliteit en geeft minder complicaties dan wanneer grotere reconstructies later noodzakelijk zijn. Maar de keuze om wel of niet te opereren wordt in veel gevallen ook gemaakt op basis van aanvullend letsel van de andere ligamenten in de knie. In ongeveer 78% van de gevallen is er sprake van aanvullend letsel. Dit wil zeggen dat er bijvoorbeeld ook schade kan zijn van de voorstekruisband. 

Bij deze gecombineerde letsels, wordt vaak gekozen voor een gefaseerde aanpak. Dit houdt in dat wanneer er bijvoorbeeld schade is aan de voorste kruisband, deze later wordt gereconstrueerd om de mediale band de kans te geven om conservatief te herstellen. Andere inzichten pleiten weer voor een aanpak waar meerdere blessures tegelijk worden behandeld, afhankelijk van de ernst van het letsel en de specifieke behoeften.

Helaas bestaat er geen standaard oplossing voor deze blessure. Elke patiënt en blessure vereist een individuele benadering, waarbij zowel conservatieve als operatieve opties zorgvuldig moeten worden afgewogen.  Maar het doel blijft onveranderd. En dat is een veilige en effectieve weg naar een stabiele en goed functionerende knie.