Fat Pad Syndrome: een onderschatte oorzaak van hielpijn

Het fat pad bevindt zich tussen de huid en het hielbot en fungeert als een natuurlijke schokdemper tijdens staan en lopen. Dit vetkussen bestaat uit een honingraatstructuur met fibro-elastische kamers gevuld met vetcellen die bijdragen aan drukverdeling en schokdemping. Wanneer dit vetkussen dunner wordt door veroudering of overbelasting, zien we dat de demping minder wordt. Hierdoor wordt de hak gevoeliger voor belasting met pijnklachten en irritatie als gevolg.

Fat Pad Syndroom geeft doorgaans een doffe, zeurende pijn die zich recht onder de hiel bevindt. Bij fasciitis plantaris zien we dat pijn vooral optreden bij de eerste stappen in de ochtend. Bij klachten als gevolg van het fat pad syndroom nemen de klachten juist toe tijdens langdurige belasting zoals staan of lopen. Bij directe druk op de hak kan de hiel dan gevoelig aanvoelen. Soms is er sprake van lokale zwelling wat het dragen van schoenen ongemakkelijk maakt.

Een veelvoorkomende klacht bij klachten van het fat pad is irritatie van de onderliggende bursa ofwel slijmbeurs die zich tussen het vetkussen en het hielbot bevindt. Wanneer deze bursa geïrriteerd raakt, verergert de pijn en ontstaat er soms zwelling rondom de hiel.

Fat pad syndroom ontstaat meestal door herhaalde druk op de hiel. Factoren die bijdragen aan deze klacht zijn onder andere overgewicht, leeftijd (vanaf circa 30 jaar treedt er natuurlijke degeneratie van het vetkussen op), diabetes en aandoeningen zoals reumatoïde artritis of artritis psoriatica. Ook het dragen van onvoldoende ondersteunend schoeisel, het plotseling opvoeren van activiteiten of een lage belastbaarheid kan bijdragen aan het ontstaan van deze klacht. Langdurig gebruik van corticosteroïden is ook een bekende risicofactor vanwege het negatieve effect op weefselherstel.

Omdat de symptomen van Fat pad syndroom sterk lijken op die van andere hielklachten zoals fasciitis plantaris of hielspoor is een gedegen diagnostisch traject noodzakelijk. Klinisch onderzoek in combinatie met beeldvorming biedt uitkomst. Echografie is hierbij een waardevol hulpmiddel. Met echografie kan het vetkussen direct in beeld worden gebracht en beoordeeld worden op dikte, structuur en de vervormbaarheid.  Ook de peesplaat en andere structuren rondom de hiel zijn goed te zien, waardoor onderscheid gemaakt kan worden tussen verschillende oorzaken van hielpijn. 

Herstel van Fat pad syndroom vergt tijd en een bijdrage van de patiënt. De behandeling richt zich op het verminderen van belasting en het optimaliseren van de schokabsorptie tijdens het lopen. Praktische maatregelen zijn onder meer het dragen van schoeisel met een goed gedempte hiel en stevige ondersteuning. Ook kan gebruik worden gemaakt van inlegzolen is het belangrijk om niet langdurig op blote voeten of op harde ondergronden te lopen.

Fysiotherapeutische begeleiding speelt een belangrijke rol in het herstelproces. Door gerichte oefentherapie kunnen de belastbaarheid van het hielgebied en van de voet worden verbeterd. Oefeningen gericht op spierversterking en mobiliteit, met name van de voetboog en de kuitregio, dragen bij aan een vergrote belastbaarheid van de hiel tijdens dagelijkse activiteiten.

Het voorkomen van terugkerende hielklachten vraagt om een bredere kijk dan alleen het behandelen van de pijn. Het is belangrijk om niet alleen naar de klacht zelf te kijken, maar ook naar factoren die eraan bijdragen. Denk bijvoorbeeld aan het dragen van goed schoeisel met voldoende demping en steun, het op de juiste manier opbouwen van belasting en zorgen voor voldoende rust tussen activiteiten. Overgewicht kan extra druk geven op het hielgebied en het herstel vertragen, waardoor het zinvol is om ook dit aspect mee te nemen in het behandelplan. Daarnaast spelen spierkracht, mobiliteit en looppatroon een rol. Door deze factoren in kaart te brengen en gericht aan te pakken, is de kans op een structurele afname van klachten een stuk groter.

Fat pad syndroom is een relatief onbekende oorzaak van hielpijn. Een tijdige en juiste diagnose is essentieel om onnodige behandelingen en verkeerd advies te voorkomen. Door een combinatie van loadmanagement, gerichte oefentherapie en aandacht voor levensstijl- en schoenkeuze kunnen de meeste mensen met Fat pad syndroom op termijn weer klachtenvrij functioneren. Een goede verstandhouding en heldere communicatie tussen zorgverlener en patiënt vormen de sleutel tot succesvol herstel.